Bölsýnismenn og bjartsýnisfólk

Pabbi minn hefði orðið 86 ára þann 5. janúar ef hann hefði lifað. Þennan pistil flutti ég í Samfélaginu í nærmynd fyrir ansi mörgum árum. Það var ekki síst faðir minn sem ég hafði í huga þegar ég skrifaði þetta.

Viðhorf fólks til lífsins ráða oft mestu um viðbrögð þess við aðstæðum. Flest þekkjum við einhverja fyrirhyggjumenn sem virðast vel undir allar ágjafir búnir og ávallt hafa nokkuð góða hugmynd í upphafi um lyktir hvers máls. Sjálf er ég svo bjartsýn að jaðrar við heimsku og trúi stöðugt að eitthvað muni mér nú leggjast til áður en allt verði í óefni komið. Sjaldnast hafa nú stórkostleg höpp orðið mér til bjargar, frekar að svona hversdagslegt juð hafi að lokum skilað sér, en ekkert virðist það þó slá á bjartsýnina eða kenna mér ögn meiri fyrirhyggju. Enn fleygi ég mér út í hringiðuna án þess að velta mikið fyrir mér hvar ferðin muni enda, rétt eins og gamla konan sem ævinlega túlkaði drauma sína á þann veg að nú ætti einhver hennar nánustu von á happdrættisvinningi. Þegar það brást var ekkert verið að sýta það heldur beðið eftir næsta drætti því fyrst það brást í fyrsta sinn var það gulltryggt í annarri tilraun og svo auðvitað ekki allt var fyrr en þrennt var orðið og fullreynt í fjórða. Hún tók það svo sem ekkert nærri sér þótt biðin eftir þeim stóra lengdist stöðugt eftir því sem á ævina leið því hún naut þó alltaf ánægjunnar af tilhlökkuninni.

Margir hafa viljað skipta mönnum í tvo hópa eftir því hvort hægt er að kalla þá hálftómt-menn eða hálffullt-menn. Skiptingin byggir á gömlu sögunni um drykkjumennina sem horfðu á sama glasið og annar taldi glasið hálftómt en hinn sagði það hálffullt. Þeir sem almennt líta björtum augum á lífið og virðast trúa statt og stöðugt að hvernig sem allt velti muni þeir koma niður á fæturna eru þessir hálffullt-menn en hinir sem gegn svo mörgu sem guð þeim sendir gera kvíðann að hlíf eru hálftómt-menn.

Sumum finnst einhver vörn í að búast alltaf við hinu versta því þá komi svo þægilega á óvart ef hlutirnir einhvern tíma ganga vel. Þeim þykir jafnvel fró í að spá hinum verstu óförum í byrjun hverrar atburðarásar. Ég kannast vel við einn slíkan bölsýnismann og þegar fréttir bárust af því á dögunum að spámaður nokkur hefði séð fyrir endurfæðingu Krists í Þrándheimi á tilteknum degi og tilteknum tíma fylgdumst við í fjölskyldunni spennt með hvort af þessum merkisatburði yrði. Bölsýnismaðurinn tók lítinn þátt í vangaveltum hinna en þegar lát varð á skvaldri okkar kvað hann skyndilega upp úr eins manns hljóði: „Þið þurfið nú ekki að velta endukomu Krists mikið fyrir ykkur, fæðist hann í Þrándheimi verða þeir búnir að krossfesta hann áður en hann kemst til Óslóar.“

Ratar aldrei um borð í flugvélina
Þessi sami maður fylgdi eitt sinn barnabarni sínu í flug til Danmerkur. Eftir forspár um týndan flugmiða, glataðan farangur, gleymt vegabréf og önnur óhöpp sem hent gætu áður en um borð í vélina væri komið virtist allt ætla að ganga stórslysalaust og hann horfði á eftir drengnum upp rúllustigann í flugstöð Leifs Eiríkssonar tuldrandi: „Tjah! Hann skilar sér ábyggilega aldrei um borð í vélina.“

Í dag er okkur sagt að viðhorf okkar til lífsins skipti miklu um hvort menn nái markmiðum sínum eða líði almennt vel. Bölsýni og svartagallsraus ættu samkvæmt því aðeins að skila mönnum óhamingju en þeir bölsýnismenn sem ég þekki virðast oftast ákaflega ánægðir í sinni svartsýni og hreinlega oft hafa gaman af því að setja saman alverstu óhapparöð sem hægt er að ímynda sér. Þeir eru þó alls ekki ánægðir þegar hrakspár þeirra rætast heldur almennt jafn miður sín og aðrir.

Já, sennilega er í þessu sem öðru vandratað meðalhófið og áreiðanlega best að vera fyrirhyggjumaður sem stígur varlega til jarðar en lætur ekki kvíða eða hrakspár aftra sér frá því að reyna sig við hlutina.